Podsumowanie Próbnego Egzaminu Ósmoklasisty 2021¹

Próbny egzamin ósmoklasisty przeprowadzony został w dniach 18.01.2021 – 21.02.2021. Zadania testowe zostały dostosowane do wytycznych zawartych w Aneksie do Informatora o egzaminie ósmoklasisty z języka angielskiego² obowiązującym w roku szkolnym 2020/2021. Do egzaminu przystąpiło ponad 26 000 uczniów.

Struktura egzaminu

Próbny egzamin ósmoklasisty z języka angielskiego zawierał 14 zadań: trzy zadania na rozumienie ze słuchu, trzy zadania na znajomość funkcji językowych, cztery zadania na rozumienie tekstów pisanych, trzy zadania na znajomość środków językowych oraz wypowiedź pisemną. Łącznie z wypowiedzią pisemną w omawianym arkuszu znalazło się pięć zadań otwartych: po jednym dla każdego obszaru umiejętności testowanych na egzaminie. Za zadania te uczniowie mogli zdobyć łącznie 22 punkty z 55 możliwych (a więc stanowiły one 40% wszystkich punktów).

Wyniki ogółem

Ogólne wyniki próbnego egzaminu ósmoklasisty z podziałem na poszczególne województwa przedstawiono w tabeli poniżej. Jak widać, do próbnego egzaminu przystąpiło 26 021 uczniów, a średni wynik w skali kraju to 54,61%. Co ciekawe, wynik ten jest niemalże identyczny ze średnim wynikiem uzyskanym przez uczniów w arkuszu standardowym egzaminu ósmoklasisty w czerwcu 2020 roku (dane według Sprawozdania z egzaminu ósmoklasisty z języka angielskiego za rok 2020³ – średni wynik to 54%). Należy jednak pamiętać, że egzamin, który zostanie przeprowadzony w bieżącym roku szkolnym, zawierać będzie zmiany dotyczące m.in. zmniejszenia ogólnej liczby punktów, obniżenia poziomu trudności słuchanych i czytanych tekstów, a także usunięcia niektórych elementów z obowiązującego zakresu struktur językowych.

Średnie wyniki w poszczególnych województwach są zbliżone do średniej krajowej. Najwyższe wyniki uzyskali uczniowie z następujących województw: mazowieckiego (59,63%), świętokrzyskiego (57,75%), śląskiego (56,58%) i małopolskiego (56,08%). Najniższe wyniki odnotowano w województwach lubuskim i warmińsko-mazurskim (odpowiednio 50,77% oraz 49,27%). Najwięcej uczniów przystąpiło do egzaminu w województwie małopolskim (3153), a najmniej – w opolskim (490).

Tabela 1. Zestawienie wyników egzaminu z podziałem na poszczególne województwa.

Obszary umiejętności językowych

Porównanie średnich wyników uzyskanych przez uczniów w poszczególnych częściach egzaminu (zaprezentowane na wykresie poniżej) pokazuje jasno, że najłatwiejsze dla uczniów okazały się zadania sprawdzające znajomość funkcji językowych – średni wynik dla tej części to 61,47%. Niewiele gorsze wyniki uzyskano za zadania na rozumienie ze słuchu oraz rozumienie tekstów czytanych (odpowiednio 58,08% i 56,2%). Mimo że różnice między trzema powyższymi obszarami nie są zbyt duże, za zaskakujący można uznać fakt, że to nie sprawności receptywne, a funkcje językowe sprawiły uczniom najmniejszą trudność. Jeśli chodzi o pozostałe dwie części egzaminu, ich średnie wyniki odbiegają zauważalnie od pozostałych części. W przypadku zadań na znajomość środków językowych średni wynik to 49,33%. Jeśli chodzi o wypowiedź pisemną, uczniowie uzyskali średni wynik na poziomie 46,13%. Dla porównania, średnie wyniki zeszłorocznego egzaminu ósmoklasisty dla poszczególnych obszarów wiedzy, ogłoszone przez CKE w Sprawozdaniu z egzaminu ósmoklasisty z 2020 roku³, przedstawiają się następująco: rozumienie ze słuchu - 54%, znajomość funkcji językowych - 58%, rozumienie tekstów pisanych - 62%, znajomość środków językowych - 44% i wypowiedź pisemna - 51%. Wyniki egzaminu próbnego nie odbiegają zatem znacząco od tych dla zeszłorocznego egzaminu, choć z pewnością warto nadal wspierać uczniów w przygotowaniach do egzaminu we wszystkich pięciu obszarach umiejętności.

Wykres 1. Średnie wyniki poszczególnych części egzaminu.

Średni wynik uzyskany za zadania otwarte w arkuszu wyniósł 44,82%. Najłatwiejszym zadaniem otwartym okazało się Zadanie 6, które sprawdzało znajomość funkcji językowych. Średni wynik w przypadku tego zadania to 50,44%. Najwięcej problemów przysporzyło uczniom Zadanie 13, czyli zadanie otwarte na środki językowe (gramatykalizacja) – tutaj średni wynik to jedynie 30,23%. Średni wynik za zadania zamknięte był ponad 15% wyższy niż za otwarte i wyniósł nieco ponad 60%. Najłatwiejszym zadaniem w całym arkuszu okazało się Zadanie 5 (dobieranie reakcji do sytuacji) – średni wynik to aż 77,03%. Nie jest to zaskoczeniem, bowiem doświadczenie pokazuje, że z tego typu zadaniami uczniowie radzą sobie zwykle stosunkowo dobrze.

Rozumienie ze słuchu

W części egzaminu próbnego poświęconej słuchaniu ze zrozumieniem uczniowie uzyskali drugi w kolejności najlepszy wynik średni – nieco ponad 58%. Szczegółowe wyniki za zadania sprawdzające ten obszar umiejętności przedstawione są na wykresie poniżej.

Wykres 2. Rozumienie ze słuchu

Przedstawione dane pokazują, że wśród zadań na rozumienie ze słuchu najłatwiejsze okazało się Zadanie 1, czyli zadanie typu wybór wielokrotny (średni wynik – 67,86%). Sprawdza ono kilka wymagań szczegółowych, takich jak wyszukiwanie w tekście informacji szczegółowych, rozumienie intencji rozmówców, rozpoznawanie kontekstu wypowiedzi czy ogólne zrozumienie tekstu. Dość wysoki wynik za to zadanie można tłumaczyć tym, że zawiera ono sporo materiałów graficznych (opcje rysunkowe), co znacznie ułatwia przetworzenie treści pytań, a tym samym powoduje lepsze skupienie uwagi na treści nagrania.

Drugi w kolejności wynik średni uzyskali uczniowie w Zadaniu 2 (dobieranie), a wyniósł on 53,89%. Mimo że zadanie to jest również zadaniem zamkniętym, widać sporą różnicę między średnim wynikiem za to zadanie a wynikiem za zadanie poprzednie. Można wysnuć wniosek, że uczniowie o wiele lepiej radzą sobie z zadaniami, które mają klarowną strukturę, tj. do każdego słuchanego tekstu przynależy jedno pytanie (wielokrotnego wyboru). W przypadku zadania na dobieranie poziom skomplikowania zadania jest nieco wyższy, ponieważ podczas słuchania uczniowie muszą jednocześnie przeanalizować wszystkie dostępne opcje odpowiedzi. Trudność zadania na dobieranie polega też na tym, że w każdym tekście zawartym w zadaniu umieszczone są mylące informacje. Uczniowie również często wybierają opcję, która nie pasuje do żadnego tekstu, jednak wydaje im się atrakcyjna. Jest ona bowiem sformułowana tak, by odnosić się do więcej niż jednego tekstu.

Najtrudniejsze zadanie w sekcji na słuchanie to Zadanie 3. Jest to zrozumiałe, zważywszy na to, że jest to zadanie otwarte, a te na ogół sprawiają uczniom więcej problemów. Jednak średni wynik w tym zadaniu, który wyniósł 47,38%, nie jest wynikiem bardzo niskim. Uczniowie poradzili sobie z zadaniem w zadowalający sposób, najprawdopodobniej dlatego, że słuchany tekst nie zawierał zaawansowanej leksyki ani złożonych struktur gramatycznych. Sam tekst, do którego odnosiło się zadanie, również był dość krótki i klarowny.

Mimo że w sekcji Rozumienie ze słuchu uczniowie osiągnęli dość wysoki średni wynik ogólny, zaleca się dalszą pracę nad rozwijaniem umiejętności odwołujących się do wymagań szczegółowych. W szczególności należy zwrócić uwagę na wyszukiwanie w wypowiedzi określonej informacji (umiejętność testowana m.in. w Zadaniu 2). W dalszym ciągu ćwiczyć należy rozwiązywanie zadań otwartych. Zadania te mogą towarzyszyć tekstom, które uczniowie czytają w podręczniku. Mimo że do wielu z nich znajdziemy w podręcznikach gotowe zadania zamknięte, zachęcenie uczniów do udzielania odpowiedzi na dodatkowe pytania otwarte o szczegóły, kontekst wypowiedzi bądź intencje osób mówiących pomogą im lepiej przygotować się do rozwiązywania tego typu zadań.

Znajomość funkcji językowych

W obszarze znajomości funkcji językowych uczniowie uzyskali średni wynik na poziomie 61,47%, co było najwyższym rezultatem spośród średnich wyników dla poszczególnych części egzaminu próbnego. Wyniki odnotowane dla poszczególnych zadań przedstawiają się następująco: Zadanie 4 – 51,41%, Zadanie 5 – 77,03% i Zadanie 6 – 50,44%. Jak widać, w przypadku jednego z nich uczniowie osiągnęli bardzo wysoki wynik, a dwa pozostałe mają dużo niższe, jednak bardzo zbliżone do siebie średnie wyniki.

Wykres 3. Znajomość funkcji językowych

Najłatwiejszym zadaniem w tej części okazało się Zadanie 5, czyli zadanie testujące umiejętność dobierania odpowiednich reakcji do podanych wypowiedzi. Taki wynik jest naprawdę pozytywnym zaskoczeniem, choć trzeba przyznać, że zadanie opierało się na podstawowych elementach języka (choć niekoniecznie będących oczywistymi sposobami wyrażania danych funkcji językowych). Pojawiają się wyrażenia z czasownikami modalnymi, ale w prostych użyciach (np. could dla wyrażenia uprzejmej prośby), oraz utarte związki wyrazowe (np. it’s a pity, if you like).

Zadanie 4 (zadanie na dobieranie) okazało się dla uczniów dość dużym wyzwaniem, mimo że jest zadaniem zamkniętym. Przyczyn niskiego wyniku można doszukiwać się w tym, że różnice w znaczeniu pomiędzy niektórymi opcjami odpowiedzi są dość małe i aby poprawnie rozwiązać zadanie, trzeba bardzo dokładnie przeanalizować zaprezentowane warianty odpowiedzi i znaczenia, które ze sobą niosą. To łączy się w sposób oczywisty również ze znajomością środków językowych, a więc struktur gramatyczno-leksykalnych. Podczas lekcji warto zatem nadal pracować nad poszerzaniem zasobów językowych uczniów i analizą znaczeń, jakie one wyrażają. W przygotowaniu do egzaminu można również wykorzystać zadania na dobieranie (np. te pochodzące z arkuszy egzaminacyjnych z ostatnich lat). Oprócz rozwiązywania zadań w standardowy sposób warto zaangażować uczniów w tworzenie mini-dialogów z użyciem opcji odpowiedzi, poprosić ich o wyrażenie tego samego znaczenia w inny sposób czy o wymyślenie dwóch – trzech innych reakcji na każdą wypowiedź z nagrania.

Zadanie 6 miało zbliżony średni wynik do Zadania 4, mimo że jest zadaniem otwartym. Można więc stwierdzić, że uczniowie rozwiązali je na przyzwoitym poziomie, co wynikało z tego, że testowane w Zadaniu 6 funkcje językowe oraz konkretne językowe sposoby ich wyrażania to podstawowe kompetencje językowe (prośba o wyrażenie opinii – What do you think about…? / What is your opinion about…? oraz prośba o pomoc – Will you help me…?). Pojawiają się one często w podręcznikach i innych materiałach dydaktycznych, w związku z czym są uczniom dobrze znane, nawet jeśli mają ich użyć na poziomie produkcji językowej.

Rozumienie tekstów pisanych

W zadaniach na czytanie ze zrozumieniem średni wynik to 56,2%. Zadanie, za które uczniowie otrzymali najwięcej punktów, to Zadanie 7, co dało średni wynik na poziomie 66,15%. Wyniki średnie uzyskane za pozostałe zadania są bardziej jednorodne (lecz jednocześnie zauważalnie niższe niż w Zadaniu 7): w przypadku Zadania 8 jest to 52,81%, dla Zadania 9 – 53,64%, a Zadania 10 – 49,94%.

Wykres 4. Rozumienie tekstów pisanych

Powodem, dla którego Zadanie 7 okazało się dość łatwe, może być fakt, że teksty, które czytają w tym zadaniu uczniowie, są krótkie i niezbyt skomplikowane, a każdemu z nich towarzyszy jedno pytanie typu wybór wielokrotny (wyjątkiem jest zadanie 7.4., w którym do dwóch tekstów przynależy jedno pytanie). Zatem z każdego tekstu uczniowie muszą „wydobyć” konkretny typ informacji, odpowiadający danemu wymaganiu szczegółowemu (np. zrozumieć intencje nadawcy lub określić główną myśl wspólną dla dwóch tekstów).

Zadanie 8 okazało się umiarkowanie trudne. To zadanie, w którym uczniowie wstawiają w odpowiednie miejsca w tekście usunięte z niego zdania. Poziom trudności zadań tego typu zależy w dużej mierze od poziomu skomplikowania tekstu. W tekście zawartym w Zadaniu 8 mamy na przykład wyraźny podział na sekcje, które są dodatkowo zatytułowane, co pomaga uczniom zorientować się w jego strukturze i treści. Ponadto z każdego akapitu zostało usunięte tylko jedno zdanie. Duże znaczenie dla poziomu trudności ma również obecność w tekście (i wyciętych zdaniach) słów lub wyrażeń zapewniających wewnętrzną spójność tekstu i tym samym naprowadzających uczniów na konkretną odpowiedź (w zdaniach wyciętych z tekstu w Zadaniu 8 są to przykładowo: This…, Then…, That’s why…).

Zadanie 9 to zadanie, w którym uczniowie dopasowują podane zdania do czytanych tekstów. Zadania tego typu mogą stanowić dla uczniów spore wyzwanie, ponieważ jeden z tekstów pasuje do dwóch zdań, a w samych tekstach znajdują się elementy, które mają na celu zmylenie uczniów. Mogą to być słowa, które występują również w zdaniach niepasujących do danego tekstu, ale uczniowie o słabiej rozwiniętej umiejętności czytania mogą odczytać je jako wskazanie do wyboru tych właśnie odpowiedzi.

Zadanie 10 to jedyne wśród zadań na czytanie ze zrozumieniem zadanie otwarte. Co może zaskakiwać, wynik średni nie odbiega znacząco od średnich wyników dla Zadań 7 i 8, mimo że zadanie 10 było najtrudniejszym zadaniem w tej części. W zadaniu tym uczniowie udzielają odpowiedzi w języku polskim, co oznacza, że nie tracą punktów za sformułowanie odpowiedzi w sposób niepoprawny językowo, stąd prawdopodobnie tak wysoki wynik. W przypadku zadań otwartych, w których odpowiedzi należy sformułować w języku angielskim, zdający z reguły uzyskują niższe wyniki.

Wyniki części dotyczącej rozumienia tekstów pisanych pokazują, że uczniowie dość dobrze radzą sobie z tym obszarem umiejętności. Nie oznacza to oczywiście, że na tym etapie należy skończyć przygotowania do egzaminu. Uczniowie powinni czytać różnorodne typy tekstów, w tym również teksty dłuższe. Warto także prosić uczniów o czytanie dwóch (lub więcej) tekstów na ten sam temat (podobnie jak na egzaminie), co pozwoli im na dokonywanie porównań czy syntetycznych podsumowań. Dobrym pomysłem byłoby też dalsze wspieranie rozwoju umiejętności mediacyjnych (np. poprzez organizowanie zadań, w których uczniowie przekazują informacje z tekstu w zmienionej formie: w postaci mapy myśli, krótkiej notatki po polsku czy w formie 3–4 zdań po angielsku zawierających kluczowe informacje z tekstu).

Znajomość środków językowych

Znajomość środków językowych jest tą częścią egzaminu próbnego, w której uzyskane przez uczniów wyniki są dość niskie, średni wynik to 49,33%. Wynik ten został mocno obniżony przez Zadanie 13, w przypadku którego średni wynik to jedynie 30,23%. Dodatkowo wyniki dla zadań na środki językowe są mocno zróżnicowane (66,08% dla Zadania 11 i 51,85% dla Zadania 12), co może oznaczać, że wiedza uczniów jest nadal niestabilna i niewystarczająco dobrze ugruntowana.

Wykres 5. Znajomość środków językowych

Stosunkowo dobry średni wynik dla Zadania 11 można oczywiście wytłumaczyć faktem, że jest to zadanie zamknięte; uczniowie wybierają poprawne uzupełnienia luk spośród kilku podanych wyrazów. Są to luki leksykalne, które wydają się łatwiejsze niż luki gramatyczne (co potwierdzają również wyniki Zadania 12). Znaczenie ma też fakt, że dystrakcję dla poprawnego uzupełnienia każdej z luk stanowi tak naprawdę tylko jedno słowo – wyrazy w ramce funkcjonują parami (poprawna odpowiedź i dystraktor). Jeśli uczeń wybierze właściwą część mowy w celu uzupełnienia luki, zawęża de facto swój wybór do dwóch słów z sześciu podanych.

Zadanie 12 to również zadanie zawierające luki, typu wybór wielokrotny. Mimo że uczniowie nie muszą sami podawać słów, które poprawnie uzupełniają luki w tekście, zadanie to nie okazało się proste. Oprócz dość oczywistej luki 12.1., w której wymagane jest wybranie poprawnego przedimka (The Great Barrier Reef is the largest living organism in the world…), w tekście pojawia się sporo trudniejsza luka z przedimkiem (They look great in photo), w której ciężko zdać się jedynie na intuicję językową, czy luka z wykorzystaniem bezokolicznika pełnego (Recycling is a great way to help places like this stay beautiful). Rozwiązujący, którzy nie są pewni tej odpowiedzi, mogą uznać pozostałe opcje za równie atrakcyjne (of help/helping).

Zadanie 13 to najtrudniejsze zadanie w całym egzaminie. Nie jest to dużym zaskoczeniem, bowiem otwarte zadania sprawdzające znajomość środków językowych zazwyczaj sprawiają uczniom trudność. W zadaniu zawartym w omawianym arkuszu zastosowano jedynie struktury gramatyczne z listy struktur wymienionych w obowiązującym aneksie do Informatora o egzaminie ósmoklasisty w roku 2020/2021, jednak i one okazały się dla uczniów sporym wyzwaniem. Były to: czas Present Perfect z użyciem just, konstrukcja porównawcza as … as, a także czas Present Continuous w odniesieniu do czynności wykonywanej w chwili mówienia. Być może struktury te są dobrze znane uczniom na poziomie receptywnym, lecz na poziomie produkcji językowej wymagają dalszego ćwiczenia.

Średnie wyniki uzyskane przez uczniów w zadaniach na środki językowe jasno wskazują, że jest to główny obszar, w którym należy wspomóc uczniów przygotowujących się do egzaminu ósmoklasisty. Obniżenie wymagań nie oznacza, że na egzaminie pojawi się tyko to, co uczniowie już dobrze umieją. Można przypuszczać, że wiedza niektórych uczniów nie jest zbyt dobrze ugruntowana nawet w przypadku najprostszych konstrukcji gramatycznych (np. czasu teraźniejszego ciągłego, co pokazało Zadanie 13).

Wypowiedź pisemna

Wypowiedź pisemną w omawianym arkuszu stanowi zadanie, w którym uczniowie piszą wiadomość e-mail. Mimo dość prostego i bliskiego uczniom tematu średni wynik w tej części egzaminu próbnego był wynikiem najniższym (nieco powyżej 46%).

Tworząc własną wypowiedź pisemną, uczniowie muszą nie tylko odnieść się do punktów zawartych w poleceniu, lecz także rozwinąć te punkty, co pozwala zdobyć zadowalającą liczbę punktów za treść, ale także za spójność i logikę wypowiedzi. W przypadku polecenia, które zawiera dość przyjazny dla uczniów temat (tak jak w Zadaniu 14 w naszym arkuszu próbnym), rozwinięcie punktów może być trudne przede wszystkim z powodu ograniczonego zasobu gramatyczno-leksykalnego, który nie jest wystarczający, by przekazać nawet najciekawsze pomysły w sposób zrozumiały dla sprawdzającego. Oprócz zakresu środków językowych ocenie podlega oczywiście poprawność językowa, co, jak pokazały zadania sprawdzające środki językowe, jest wciąż najsłabszą stroną naszych uczniów.

Podsumowanie

Analiza wyników próbnego egzaminu ósmoklasisty pozwoliła na wyciągnięcie wniosków dotyczących poziomu trudności poszczególnych części egzaminu, a także konkretnych typów zadań, które się w nim pojawiły. Obszary, które w tej chwili wydają się wymagać szczególnej uwagi, są następujące:

• Rozumienie ze słuchu oraz Rozumienie tekstów pisanych (sprawności receptywne): Należy dalej ćwiczyć rozwiązywanie zadań otwartych, szczególnie tych, w których uczniowie podają odpowiedzi w języku tekstu, czyli języku angielskim. Warto też uczulać uczniów na obecność dystrakcji w zadaniach zamkniętych.
• Znajomość funkcji językowych: Należy zwrócić szczególną uwagę na poszerzanie repertuaru sposobów wyrażania funkcji komunikacyjnych, a także na używanie ich w sposób poprawny językowo.
• Znajomość środków językowych: Podobnie jak w przypadku funkcji, należy skupić się zarówno na poszerzaniu wiedzy leksykalno-gramatycznej, jak i na poprawności językowej. Dodatkowo warto poświęcić czas na powtórki nawet najbardziej podstawowych struktur, ponieważ w nich też uczniowie dość często popełniają błędy, w szczególności w przypadku zadań otwartych.
• Jeśli chodzi o tworzenie wypowiedzi pisemnej, należy skupić się nie tylko na poprawnym użyciu języka, lecz także na poszerzaniu zakresu środków językowych, które używane są podczas pisania.

Pobierz raport w pliku PDF

Obejrzyj nagranie z podsumowaniem wyników

Pobierz zestaw próbnych arkuszy z poprzednich edycji

Podziel się swoją opinią na grupie dla nauczycieli

Wykres 6. Średnie wyniki próbnego egzaminu ósmoklasisty.

Pobierz wykres w pliku PDF