Przed nami ostatnie przedegzaminacyjne tygodnie, warto więc zastanowić się, jak najefektywniej wykorzystać lekcje, które nam zostały. Czy poświęcić je na wykonanie kilkunastu dodatkowych zadań otwartych doskonalących znajomość środków językowych? Czy lepiej przeanalizować z uczniami, krok po kroku, jeszcze dwa arkusze egzaminacyjne? Zadać i ocenić wypowiedź pisemną? A może poświęcić ten czas na zupełnie coś innego?

Artykuł ten ma na celu zaprezentowanie pewnej alternatywy. Zamiast próbować za wszelką cenę zrobić jak najwięcej zadań egzaminacyjnych, warto zorganizować powtórkę w wersji „light”, wprowadzając do planu lekcji elementy gier i zabaw, a także pokazać uczniom kilka mnemotechnik, które pomogą im lepiej zapamiętać materiał językowy.

Poniżej znajdą Państwo opis kilku ćwiczeń językowych, które spełniają kryteria nauczania przyjaznego mózgowi. Są one:

• spersonalizowane – zawierają elementy ważne i znaczące dla ucznia, które mogą przekonać egoistyczny mózg nastolatka, że warto podjąć wysiłek, gdyż jest to materiał dla niego istotny,
• wymagające – zmuszają ucznia do głębszego przetworzenia materiału językowego,
• nietypowe – zawierają element zaskoczenia, który sprawia, że mózg lepiej i na dłużej zapamiętuje słowa czy zwroty.

Warto dodać, że zadania, które prezentujemy, są idealne do pracy w ostatnich tygodniach przed egzaminem. Po pierwsze, wszystkie są generatywne, czyli można je wykonać, wykorzystując różne środki językowe, w zależności od potrzeb uczniów. Po drugie, wszystkie te ćwiczenia mogą zachęcić uczniów do ponownego przejrzenia Repetytorium, jeżeli pozwolimy im samodzielnie wybrać słowa i zwroty, które chcą zapamiętać. Ostatnia cecha wspólna dla tych zadań polega na tym, że odciągają one uwagę ucznia od samego egzaminu, wprowadzając element zabawy, która na ostatniej prostej z pewnością jest uczniom potrzebna.

1. Moc pierwszych liter

Zadanie polega na ułożeniu śmiesznego słowa lub zdania z pierwszych liter słów, które chcemy zapamiętać. Przykładami takich akronimów mogą być:

• Roy G. Biv – pomocny w zapamiętaniu kolorów tęczy po angielsku;
• CZemu Patrzysz Żabko ZIelona Na Głupiego Fanfarona? – wykorzystujący pierwsze litery kolorów tęczy po polsku;
• I Value Xylophones Like Cows Dig Milk – bazujący na liczbach rzymskich

Ta sama mnemotechnika może posłużyć uczniom do zapamiętania na przykład czasowników wieloczłonowych, czyli „phrasal verbs” (Billbrough 2011). W tym zadaniu uczniowie najpierw uzupełniają zdania informacjami o sobie, podając imiona kolegów i członków rodziny.

1. 1. I get on well with ____ (GOW)
2. 2. I take after ____ (TA)
3. 3. I’d like to make up with ____ (MU)

W kolejnym kroku uczniowie muszą przypomnieć sobie czasowniki frazowe ukryte pod każdym akronimem, a imiona znanych im osób (wprowadzające element personalizacji) mają stanowić dodatkową pomoc.

1. 1. Who do you GOW with?
2. 2. Who do you TA?
3. 3. Who would you like to MU with?

2. Opowiedz mi o tym...

Kolejna propozycją jest układanie historyjek, jak w przykładzie poniżej.

Once upon a time there lived a girl called Juanita. She didn’t have any siblings. One day she moved out to her own house and decided to throw a housewarming party. She invited 50 guests. They were so noisy that the neighbours complained a few times. When her guests finally went home, Juanita felt exhausted. She had a glass of skimmed milk and fell asleep. She woke up in the morning when the police arrived – they told her to move out and gave her a deadline of 12 o’clock. She had no idea what to do next…

Wartość pedagogiczna tej opowieści polega na nadaniu kontekstu pewnej grupie słów. Dzięki oddziaływaniu na wyobraźnię targetowe słownictwo (siblings, housewarming, exhausted, skimmed, deadline) jest łatwiejsze do zapamiętania. Warto dodać, że im bardziej zaskakującą i dziwną historyjkę stworzy uczeń, tym lepiej zadziała ona na jego pamięć.

Aby wykorzystać tę metodę w klasie (i przećwiczyć z uczniami tę mnemotechnikę), zapisz na tablicy słowa, które chcesz powtórzyć. Materiałem do powtórzenia nie muszą być pojedyncze słowa – możemy zapisywać na tablicy wyrażenia, a nawet całe struktury gramatyczne, np.: interested in fishing, ready to go, promise to find, enjoy getting itd. Wyrazy powinny być rozrzucone po całej tablicy, a nie zapisane jeden pod drugim, tak aby nie narzucać uczniom kolejności, w jakiej powinni je wykorzystać. W parach uczniowie układają krótkie opowiadanie, używając wszystkich podanych słów. Pamiętajmy, że słowa te nie muszą mieć ze sobą NIC wspólnego – mniej logiczny zestaw spowoduje, że historyjka okaże się również mniej logiczna, a dzięki temu łatwiej je będzie zapamiętać.

3. Narysuj mnie

Według teorii kodowania Clark i Paivio (1991) nasz mentalny leksykon przechowuje słowa w dwóch formach – werbalnej i wizualnej. To znaczy, że do każdego elementu przechowywanego w naszej pamięci dołączony jest jakiś obraz. Warto wykorzystać ten fakt, aby pomóc uczniom zapamiętać te środki językowe, z którymi mają problemy.

Poproś uczniów o wybranie z Repetytorium kilku wyrazów, zwrotów czy struktur, które uważają za trudne albo w których często popełniają błędy, a następnie zaproponuj narysowanie tych środków językowych. Każdy uczeń może w dowolny sposób przedstawić graficznie to, co sam dla siebie wybrał. Rysunki, które tworzą uczniowie, mogą być nietypowe, bazować na skojarzeniach mających znaczenie tylko dla nich samych. Jeżeli obraz jest niezrozumiały dla innych, można poprosić ucznia o jego wyjaśnienie – wtedy zakodowane słowo, fraza czy struktura będą zapamiętane jeszcze lepiej i na dłużej.